نزدیک به سه دهه مطالعه و پژوهش دربارهی فرهنگ تاریخی و شفاهی ایران، فرهنگها و پارهفرهنگهای البرز به ویژه فرهنگ تبری و مازندرانی، به جمعآوری آثار، اسناد و منابع قابل توجّهی در حوزهی فرهنگ تاریخی مازندران و میراث مادّی و معنوی اقوام و ساکنان این گسترهی جغرافیایی انجامید.
بر مبنای این پشتوانهی پژوهشی و تألیفی، سرپرست این دانشنامه در سال ۱۳۸۷ طرحی مبسوط جهت تألیف و انتشار دانشنامهی مازندران با فهرستی حدوداً یکصد صفحه‌ای در اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران به ثبت رساند که متاسّفانه مورد حمایت قرار نگرفت. در سال ۱۳۹۰ بنا به دعوت استاندار وقت مازندران، سرپرست دانشنامه برآن شد تا ضمن مشارکت با تنی چند از ادیبان و مؤلّفان مازندرانی تألیف و تدوین دانشنامهی مازندران را با بودجه‌ی تعیین شده از سوی استانداری و تحت سرپرستی نویسنده و ادیب ارجمند جناب آقای حسن انوشه آغاز نماید.
این امر نیز در همان آغاز کار و به دلایل نامعلومی نیمهکاره رها گردید. در سال ۱۳۹۱ پژوهشکدهی ساریشناسی از سرپرست دانشنامه جهت تألیف دانشنامه ی مازندران دعوت کرد. بر این اساس فعالیّت متمرکز ایشان و همکارانشان در پژوهشکدهی ساریشناسی آغاز گردید و علیرغم حمایت شفاهی مکرّر مسئولین وقت، از جمله شهردار ساری، مدیرکلّ ارشاد و استاندار جدید ( ربیع فلاح جلودار) و حضور مکرّر آنان در دفتر کارِ دانشنامه این تلاش نیز به نتیجهای نرسید.
متأسّفانه پس از حدود یک سال فعّالیّت شبانه‌روزی در پژوهشکدهی ساریشناسی و تلاشهای ارزشمند مدیر این پژوهشکده، به علّت کوتاهی مسئولین فرهنگی استان و عدم حمایت عملی ایشان از تالیف دانشنامهی مازندران، این پروژه از روند طبیعی و سیستماتیک خود خارج شد امّا هرگز بطور کامل متوقف نگردید.
دانشنامهی مازندران مانند اکثر دانشنامه‌‌های قومی- منطقه‌‌ای از ساختاری موضوعی برخوردار است. این اثر بر اساس فهرست موجود در حال حاضر بیست و هشت فصل، دویست و دوازده بخش و نزدیک به یکهزار و پانصد موضوع پراهمّیّت دارد که در حدود ششهزار صفحه‌‌ی رحلی، صفحهبندی و تدوین خواهد شد. این اثر توأماً بر اساس پژوهش‌‌های میدانی و کتابخانه‌‌ای، موضوعاتی از پیش‌‌تعیینشده را دنبال نموده است.
دربارهی فهرست و موضوعات دانشنامهی مازندران
فهرست دانشنامه که حاصل حدود پانزده ماه مطالعه‌‌ی مستمر است، علاوه بر موضوعات اساسی نظیر جغرافیا و تاریخ، محیط زیست و مراحل تولیدی، شیوه‌‌ها و روش‌‌های اقتصادی، میراث‌‌های مادّی و معنوی تبرستان قدیم و مازندران فعلی شامل تعاملات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، همچنین ساختارهای صنعتی، کشاورزی و بازرگانی و سیستم‌‌های بوروکراتیک مازندران کنونی است. این فهرست زیر نظر چندصد تن از پژوهشگران و نویسندگان و گردآورندگان ملّی و منطقه‌‌ای پس از تکمیل در فصول مستقلّی بازتاب خواهد یافت.
مقرّر شد تا در روند تکمیل فهرست، پس از بررسی و بازبینی هر فصل بر اساس دانش خاصّ مؤلّفین مستقل و سرگروهها، مقالات جرح و تعدیل شود یا در روال تحقیق و تألیف، موضوعات و تیترهایی به مقالات افزوده شود یا از آن حذف گردد. از این رو بیست الی بیست و پنج درصد از فهرست مذکور، سیّال در نظر گرفته شد تا در مراحل بعدی کار براساس روش‌‌های مختلف تحقیق و دانش نویسندگان دانشنامه، تصحیح و تکمیل گردد.
سرپرست دانشنامه پس از تدوین فهرست اولیّه، با کمک تنی چند از پژوهشگران با تجربه، دانشوران و صاحب‌‌نظران در زمینه‌‌ی موضوعات گوناگون و با در نظر گرفتن اهمّیّت و قابلیّت هر سرفصل، حجم کمّی آن را برای نویسندگان و سرگروه‌‌های مسئول پیش‌‌بینی و همراه با شیوه‌‌نامه‌‌ی تألیف، کتباً به آنان ابلاغ نمود.
در حقیقت براساس نظر سرپرست و برخی محقّقان و مشاوران و براساس اعتبار و وزن هر یک از موضوعات، تعداد صفحات هر فصل و هر بخش مشخص شد. این تصمیم به صورت مکتوب به یکایک ویراستاران، چهار قائم‌مقام و دستیاران دانشنامه نیز ابلاغ شد. دانشنامهی مازندران از ساختاری موضوعی برخوردار است اما تلفیق ظریفی از فرم دیوئی نیز در برخی از سرفصل‌‌ها صورت گرفته است. به طور مثال در اقتصاد فراموششدهی نوغانداری تبرستان (تولید ابریشم) به دلیل محدودیّت تعداد صفحات پیش‌‌بینیشده برای این موضوع، امکان بررسی و گنجاندن برخی اصطلاحات، واژگان و نامواژگان و موضوعات کلیدی وجود نداشت. از این رو در پایان سرفصل نوغانداری، تیتر «برخی اصطلاحات، واژگان و نامواژگان نوغانداری» گنجانیده شد و به صورت الفبایی و مختصر، حدود سی موضوع و عنوان کلیدی این اقتصاد به همراه توضیحی مجمل برای هر یک از عناوین مهمّ آن در نظر گرفته شد. این روش در ترکیب حدود یازده سرفصل مربوط به موضوعات میدانی و قدیمی نیز پیش‌‌بینی گردید. هر چند ممکن است در نگاه اول نوعی تناقض در ذات این روش مشاهده گردد اما بنابر پیشبینیهای اولیّه ظرفیت دانشنامه به‌‌گونه‌‌ای طراحی شد که این امر لطمه‌‌ای به ساختار موضوعی فهرست پیشنهادی وارد نسازد. از سوی دیگر با گنجاندن این بخش در پایان سرفصل‌‌ها میتوان آن را به عنوان یکی از تیترهای فهرست هر فصل نیز بهشمار آورد.
این دانشنامهی قومی سرپرست، یک شورای راهبردی و یک هیأت علمی دارد. تأیید کلیّه‌‌ی موضوعات در هر فصل منوط به نظر یک مشاور عالی است و همهی مقالات درنهایت با تأیید سرپرست دانشنامه نهایی میشود. پروژه‌‌ی عکس‌‌برداری اختصاصی این دانشنامه شامل حدود دههزار موضوع اجتماعی، فرهنگی، تولیدی و طبیعی است که تعدادی از آنها از مردادماه ۱۳۹۴بر روی سایت دانشنامه قرار گرفت. از سههزار قطعه‌ی دیگر این عکسها با ابعاد مختلف در صفحات دانشنامه استفاده خواهد شد. صفحه‌‌آرایی و بسته‌‌بندی جلدهای این دانشنامه طیّ قراردادی به موسسه‌‌ی ترنج در تهران واگذار گردید و با توجه به پیشرفت پنجاه الی شصت درصد از تحقیقات و تألیفات دانشنامه، تلاش بر آن است تا این کار عظیم در پایان سال ۱۳۹۵ رونمایی و منتشر گردد.
علاقمندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره دانشنامه مازندران می توانند به آدرس http://daneshnameh-mazandaran.irمراجعه نمایند.