به گزارش خبرنگار سازمان بسیج علمی،پژوهشی و فناوری مازندران،۳۰ بهمن ماه سال ۱۳۸۹ درب پارک علم و فناوری مازندران به روی شرکت های دانش بنیان که قصد تجاری سازی محصولات خود را داشتند بازشد و اندکی بعد در سال ۹۰-۹۱نخستین مرکز رشد واحدهای فناور در شهرستان ساری با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری راه اندازی شد.
در ادامه مراکز رشد دیگر هم در شهرهای مختلف راه اندازی شدند به طوری که هم اکنون ۴ مرکز در کل استان وجود دارد؛در حال حاضر مرکز رشد واحدهای فناور ساری ۳۰ خدمت به شرکت های عضو می دهد که برای شرکت های نوپا گام ارزشمندی برای پیشرفت و بالندگی به حساب می آید.
در چندروز اخیر گفتگوهایی با نخبگان و شرکت های مختلف داشتیم که سئوالاتی درباره نحوه عملکرد مراکز رشد پارک علم و فناوری از ما داشتند به همین دلیل با مرتضی رادمهر، مدیرمرکز رشدواحدهای فناور ساری و مدیرامور مؤسسات پارک علم و فناوری گفتگویی ترتیب دادیم که خوانندگان گرامی می توانند پاسخ سئوالات خود را دریافت کنند:
چه شرکت هایی در لیست واحدهای فناور قرار می گیرند؟
در پارک علم و فناوری مازندران ۳ رده مختلف شرکت با عنوان پیش رشد، رشد و رشد تکمیلی مستقر هستند که شرکت های پیش رشد برمبنای شخصیت حقیقی بنیان نهاده شده اند و در مرحله ارائه ایده یا طرح هستند.
در کنار آن شرکت هایی که تیم خود را تشکیل داده اند و قصد رفتن به مرحله تولید و تجاری سازی طرح خود را دارند و در مرکز رشد پارک علم و فناوری ساماندهی می شوند که با عنوان «رشد» یا «واحدفناور» نامیده می شوند؛ یک سری از شرکت ها هم که در پارک علم و فناوری مازندران قرارمی گیرند و با توجه به اینکه تولید انبوه دارند با عنوان شرکت های بزرگ که دارای تیم فناوری هستند از آنان نام می بریم.
در لیست شرکت های پارک علم و فناوری مازندران، نام شرکت خزرالکتریک که بسیار قدیمی و دارای تجربه هست را دیدیم که جای تعجب دارد!
بله ، شرکت های بزرگی مانند خزرالکتریک درلیست شرکت های پارکی قرار می گیرند و از سویی درواقع آن ها به نوعی کمک کار شرکت های کوچک عضو پارک به حساب می آیند؛ در دنیا هم معمولا دفتری به شرکت های بزرگ در پارک علم و فناوری داده می شود تا بتوانند از آن ها خدمات دریافت کنند.
شما گفتید کمک کار شرکت های کوچک هستند، آیا از لحاظ مالی هم حمایت می کنند؟
بله ، چند مورد داشتیم که شرکتی از مبلغ ۱۰، ۵۰ یا حتی ۲۰۰ میلیون تومان در شرکت کوچک تر سرمایه گذاری کرده است، به طوری که تاکنون ۳۰۰ الی ۴۰۰ میلیون تومان شرکت های بزرگ در کوچک سرمایه گذاری کرده اند.
کمی درباره ۳۰ خدمتی که به واحدهای فناور ارائه می دهید، بفرمایید؟
ساده ترین خدمت ما دراختیار گذاشتن یک دفتر کار با امکانات لازم ،نامه نگاری، خدمات آموزشی در حوزه بازاریابی و تجارت، ارایه مشاوره حقوقی که هر دو هفته قوانین مربوط به چک، مالیات ، حضور در نمایشگاه، جشنواره های مختلف و تسهیلات که براساس قانون تا سقف ۴۰ میلیون تومان، البته معمولا کل مبلغ را شرکت هایی که به سطح رشد قابل قبولی رسیده باشند دریافت می کنند و درغیراینصورت کمتر از این میزان است.
خدماتی که به شرکت ها می دهید، رایگان است؟
برای آموزش های عمومی بدون هزینه و تخصصی حتما هزینه دریافت می کنیم، شرکت ها باید بدانند هیچی در پارک علم و فناوری رایگان نیست ولی نسبت به بیرون خیلی کمتر است، البته در مراحل مختلف پیش رشد، رشد و تکمیلی قیمت ها متفاوت است.
به عنوان مثال یک اتاق کار ۲۰ متری در پارک علم و فناوری سالی یک میلیون تومان اجاره اش است که برای شرکت پیش رشد ۷۵۰، رشد یک میلیون و تکمیلی یک و نیم میلیون تومان با کل امکانات و آب و برق و گاز و تلفن است؛درصورتی که اگر شرکت همین مکان بیرون اجاره کند باید ۵ میلیون پیش پول و ۵۰۰ هزارتومان اجاره دهد.
ما نخبه های دانش آموز هم داریم، آیا امکان استفاده از امکانات پارک برای آن ها هم وجود دارد؟
بله، برای ما محدودیت سنی وجود ندارد، از بچه ۱۰ ساله تا پیرمرد ۹۰ ساله درصورتی که براساس قواعد کار کنند چون کار ما آموزش نحوه تولید و تجاری سازی است ولی معمولا نخبگان سنین پایین درگیر دانشگاه یا خدمت سربازی و ازدواج می شوند نمی توانند کار خود را ادامه دهند.
اینکه بخواهیم برای بچه ها کار کنیم قبلا پارک علم و فناوری به مکان هایی که با عنوان کانون شکوفایی خلاقیت است می رفت ولی در حال حاضر بودجه و نیروی انسانی لازم را نداریم چون باید فرهنگ سازی شود که هنوز در ایران صورت نگرفته است.
تاکنون چه مقدار تسهیلات به شرکت ها داده شده است؟
از ابتدای تأسیس تاکنون حدود یک میلیاردتومان تسهیلات دادیم که بدون کارمزد بود و در کنار آن شرکت هایی که در نمایشگاه هاو جشنواره های بین المللی حضور می یابند تسهیلاتی داده می‌شود.
برنامه های آینده شما در مرکز رشد چیست؟
قصد داریم بازنگری در اولویت های مرکز رشد که پیش از این کشاورزی، شیلات و صنعت بود انجام دهیم و به سمت صنایع تبدیلی ، آی تی ، الکترونیک و کشاورزی برویم، چون بیشتر مشتریان ما در این حوزه ها قراردارند؛ برنامه بعدی ما گسترش خدمات بهتر به شرکت ها در زمینه نمایشگاه ها و تجارت بین المللی است وهمین طور افزایش تعداد شرکت ها از ۶۰ به ۱۰۰ و در همین راستا ساختمان جدیدی در خیابان پیروزی خریداری کردیم که دارای ۳ طبقه است.
البته در کنار این موارد،برای شتاب بخشیدن به اقدامات پارک علم و فناوری هم برنامه خاصی داریم.
گفتگوهایی با چند تن از نخبگان داشتیم که از پارک علم و فناوری مازندران تسهیلات دریافت کردندو مدتی عضو آن بودند و پس از جداشدن از پارک به خاظر مشکلاتی که برای آن ها به وجود آمد، موفق به پرداخت اقساط نشدند و چک آن ها برگشت زده شد، آیا راه حلی برای کمک به این افراد دارید؟
در ابتدا باید این مسئله را بگویم که ما تسهیل کننده و تسریع کننده در فعالیت شرکت ها هستیم نه حامی آن ها، یک شرکت که عضو پارک علم و فناوری می شود چقدر زمان برای رشد اقتصادی دارد؟
برخی شرکت ها دوست دارند که ۵ سال در مرکز رشد یا پارک علم و فناوری بمانند ولی امکانش وجود ندارد چون ایده ای که ۵ سال پیش نو بود با گذر زمان دیگر کارآیی ندارد.
از طرفی سقف ماندن در پارک علم و فناوری تنها ۳ سال است و تنها برخی شرکت های خاص مانند دارویی که ۲ سال زمان برای گرفتن مجوز صرف می کنند اگر بتوانند خود را به سطح معینی از رشد برسانند می توانند تا ۵ سال در پارک بمانند.
تسهیلاتی که شرکت ها دریافت می کنند از جانب دولت است و پس از برگشت ، دوباره به فرد یا شرکت دیگری داده می شود و از جیب من یا پارک نیست؛ ولی برخی شرکت ها به دلیل برنامه ریزی نامناسب و مدیریت نکردن هزینه ها و تولید و فروش دچارمشکل می شوند، در صورتی که باید با فن اقتصاد بیرون آشنا باشند و بدانند که بازار مکانی برای رقابت است و اگر بیرون دچار مشکل شوند باید تسهیلات را با سود چندبرابری پرداخت کنند، در حالی که ما هیچ سودی از آن ها نمی گیریم.
طبیعی که با توجه به مشکلات تحریم و خوب نبودن شرایط اقتصادی، مسلما آن ها هم مشتریان خود را از دست دادند و حتی اگر درهای اقتصادی دنیا باز هم شود شاید از لحاظ اقتصادی وضعیت بهتری پیداکنیم ولی درکنار آن کالاها باکیفیت بهتر وارد کشور می شوند.
از طرفی ما تا چه زمانی می توانیم تسهیلات اعطایی را دریافت نکنیم، یک، دو یا سه سال، درواقع هدف اصلی ما از پرداخت تسهیلات رشد شرکت ها است تا بتوانند وارد دنیای واقعی تجارت شوند ولی تا آخر که نمی توانند در مرکز رشد بمانند؛ شرکت ها باید بدانند مرکز رشد جای موقتی مانند رحم یک مادر که جنین مدتی در آن می ماند تا رشد کند، است و زمانی که از این مکان بیرون آمدند امکان وقوع هر اتفاقی برای آنان وجود دارد که باید مدیریت درست داشته باشند تا بتوانند با این مسایل کناربیایند.
تمام تسهیلاتی که شما پرداخت می کنید، بدون کارمزد است؟
بله، مگر اینکه در دادگاه یا شورای بانک اثبات شود که تسهیلات در کار دیگری هزینه شده ، مثلا آن شرکت برای خرید ماشین استفاده کرده است نه تجاری سازی طرح. در اینگونه موارد پارک هیچ مسئولیتی ندارد و فرد تسهیلات گیرنده باید جریمه و دیرکرد بانک را پرداخت کند.
حال اگر شرکتی در همان کار هزینه کرده باشد ولی به دلایلی به بن بست خورده باشد، چه راه کاری برای کمک وجود دارد؟
طبیعی است که این شرکت از ابتدا وارد بازار ریسک آمیزی شده است و درچنین بازاری امکان ۱۰ برابرسود یا ضرر بسیار وجود دارد؛درواقع ۷۰ درصد شرکت های دنیا به همین دلیل ناموفق هستند ولی این موضوع دارای اهمیت است که هدف ما از دادن تسهیلات کمک به رشد شرکت و موفقیت آن است.
اما موفقیت به این معنا نیست که یک شرکت از ما تسهیلات دریافت کند و به موقع هم پرداخت کند، به نظرم شرکتی که نتواند در مدت ۶ ماه بار خود را ببندد باید جمع کند برود.
باید بدانیم که یک نخبه ممکن است از لحاظ علمی در سطح بالایی باشد ولی شاید یک تولیدکننده خوب نباشد، برخی افراد ۱۰ اخترع دارند و مخترع خوبی هستند ولی صرفا تولیدکننده خوبی نیستند؛ ما اینجا هستیم تا به کسانی کمک کنیم که تولیدکننده خوب در زمینه اختراعات خود هستند نه اینکه فقط مخترع باشند.
کسی که چند اختراع دارد ممکن است درجشنواره خوارزمی شرکت کرده و مقام آورده باشد ولی نه مدیرعامل و نه تیم دار خوبی است؛از طرفی بیشتر مخترعان می ترسند که ایده های خود را به کسی بگویند و خودشان به تنهایی برای تولید اقدام می کنند و به دلیل نداشتن توانایی لازم شکست می خورندو درواقع شکست آن ها به دلیل نداشتن مدیریت خودشان است.
نمی تواند به خاطر یادنگرفتن بازاریابی باشد؟
بله، طبیعتا بلد نیستند،به جرآت می توانم بگویم ۹۰ درصد شرکت هایی که اساتید دانشگاه عضو آن بودند شکست خوردند.
مگر پارک علم و فناوری مشاوره در زمینه بازاریابی نمی دهد؟
بله. می دهد ولی ما نمی توانیم در ساختار اجرایی شرکت ها دخالت کنیم، درواقع شرکت ها را ارزیابی می کنیم و حتی به آن ها می گوییم که شما مدیرعامل خوبی نیستید و مثلا نباید در اینجا چنین کاری انجام دهید ولی آن ها برکار خود اصرار دارند و می گویند که کارشان درست است.
گاهی وقت ها شرکت های کوچک که تصورمی کنند در مرحله رشد قرارگرفته اند برای راهنمایی پیش شرکت های بزرگ می بریم ولی آن ها می گویند آنچه شما تولید کردی و می گویی آخر کار ماست، اول کار ما هم نیست و باید ببینیم که چقدر می توانیم از دستاورد شما استفاده کنیم.
به دلیل کمبود تجربه که شرکت های کوچک چنین تصوراتی از طرح خود دارند؟
بله، ما کتاب های بسیاری برای افزایش اطلاعات به آن ها معرفی می کنیم ولی این مشکل در کل کشور وجود دارد، کار تیمی و اعتمادکردن در ایران سخت است؛ ما در کشتی و وزنه برداری خوب مدال می گیریم ولی بازی های تیمی ضعیفی داریم.
درواقع تیم ها می ترسند به غریبه ها اعتماد کنند و با اقوام خود یک تیم تشکیل می دهند، در حالی که آن ها قابلیت و توانایی لازم را ندارند؛ دریک تیم به فردی اجرایی، یک بازاریاب باتجربه وفردی که بتواند بیرون در بازار چانه بزند و یکی که مسئول دفتر باشد نیاز دارد ولی اصولا این شرکت ها کارگروه را با کار گروهی اشتباه گرفته اند،در یک کارگروه ممکن افراد از یک سنخ باشند ولی در کار گروهی باید مکمل یکدیگر باشند.
به گفته مسئولان صنعت، معدن و تجارت استان، برخی شرکت ها با ارائه قیمت نامناسب و رقابت با شرکت های داخلی برای ورود به بازارخارجی ضرر بسیاری به داخل کشور وارد می کنند، درباره این موضوع چه نظری دارید؟
قیمت تمام شده کالا برای یک شرکت ، مهم ترین مسئله که باید مورد توجه قرارگیرد، گاهی یک شرکت داخلی کالایی تولید می کند که نصف قیمت کالای مشابه خارجی است ولی همان کالا در ورود به بازارجهانی دچار مشکل می شود چون هزینه ای که شرکت خارجی برای گرفتن مجوز، هزینه ساخت کالا، دریافت استانداردهای خارجی ، نیروی کار و ..را در نظر نمی گیرد.
طبیعی که وقتی کالایی به عنوان مثال از فرانسه به کشور وارد می شود به دلیل استانداردها، مالیات هایی که می دهد و یا هزینه نیروی کار و..قیمت بالاتری نسبت به کالای داخلی دارد که اگر کالای داخلی هم به خارج صادرشود این هزینه ها برآن وارد می شود.
چه نهادی باید اطلاعات لازم برای ورود به بازارخارجی را به شرکت ها بدهد؟
همه نهادها، بیشتر دانشگاه ها و پارک علم و فناوری که معمولا پارک اطلاعات لازم را به شرکت های عضو می دهد، ولی گاهی باورندارند و راه خود را می روند؛ از طرفی گاهی وقت ها ممکن است در همین راهی که می روند به نتایج خوبی برسند.
باید بدانیم که مدل کسب و کار در کشورهای مختلف متفاوت است ، گاهی یک شرکت دستگاه خیلی خوبی تولید می کند ولی فرهنگ منطقه آن را درک نکرده است یا در بین مردم جایگاهی ندارد و بازار مصرف ندارد.
یک سئوالی در اینجا مطرح می شود، نخبگانی هستند که تولیدات آن ها نیاز جامعه ماست ولی باز هم مسئولان برای تولید و تجاری سازی به آن ها کمک نمی کنند، دلیل آن چیست؟
متأسفانه این موضوع درست است، ما دو نوع مشتری داریم که یکی دولتی و دیگری خصوصی است: اگر دولت سفارش تولید به شرکتی بدهد خودش هم از آن حمایت می کند و در پایان کالا را خریداری می کند ولی مشتری خصوصی را نمی توان مجبور به خرید کالای داخلی کنیم وممکن است علاقه مند به خرید کالای مشابه خارجی باشد .
اگر مشتری را محدود کنیم مانند ایران خودرو می شود که کیفیت لازم را ندارد، معمولا برای حمایت از صنعت یک سری از صنایع کشته می شوند؛ از طرفی می گویند نخبه ها به کشورهای خارجی می روند وقتی امکاناتی برای آن ها فراهم نیست چه کنند؟
من شرکتی را می شناسم که کالایی تولید کرد که نیاز محیط زیست است ولی پول ندارد که آن را بخرد و تجاری سازی کند: درواقع اقتصاد دولتی این ضعف ها را دارد و اگر خصوصی بود مشتری تعیین می کرد، در حال حاضر هم دولت باید با ارائه تسهیلات صفر درصد، کم بازده، معافیت مالیاتی و گمرکی از کالای داخلی حمایت کند اگر نکند همین ها هم نابود می شوند.
در حال حاضر دانشجویان ما نسبت به خدمات پارک علم و فناوری آشنایی ندارند، دلیل آن چیست؟ آیا پارک در آگاهی دادن کوتاهی کرده است یا موضوع دیگری مطرح است؟
شک نکنید که ما کوتاهی کردیم ولی این کوتاهی دو طرفه است، ما در مازندران نتوانستیم خودمان را معرفی کنیم چرا دانشجویان به دنبال جایی برای تجاری سازی ایده یا طرح خود نبودند؟البته طی ۲-۳ سال اخیر ما برای ارائه اطلاعات به دانشگاه ها می رویم و با آن ها ارتباط داریم.
ولی متأسفانه نه تنها دانشجویان بلکه استادان هم هنوز با نام پارک علم و فناوری آشنا نیستند، مقداری از این موضوع به خود دانشگاه هم مربوط می شود چون پیش از تاسیس پارک علم و فناوری ۳ دانشگاه بزرگ یعنی مازندران،نوشیروانی بابل و کشاورزی ساری مراکز رشد داشتند،دانشجویی که می گوید من مرکز رشد یا پارک نمی دانم کجاست، درواقع دانشگاه خودش را هم نمی شناسد.
از طرفی مشتری های پارک خاص هستند و در دانشگاهی که ۵ هزار دانشجو دارد چند درصد به دنبال کارجدید هستند که تا حالا وجود نداشته باشد؛شاید از این تعداد ۴۰۰ الی ۵۰۰ نفر قصد انجام کاری دارند ولی ایده خاصی ندارند و ممکن است که ۱۰۰ نفر دارای ایده باشند که ما درسال ۱۰۰ نفر پذیرش می کنیم که ایده خام دارند و فکر می کنند که خوب است.
کسانی به نزد ما می آیند و ادعای ایده دارند ولی به دلیل نداشتن دانش فنی نمی توانند ایده خود را اثبات کنند ؛ از سویی ۳۰ درصد موفقیت این افراد به داشتن اطلاعات درباره اقتصاد و ۵۰ درصد هم داشتن تیم خوب است که اگر به صورت تیمی کار پیش نبرند شکست می خورند.
راه های شکست و دلایل آن مشخص است که شرکت های جدید می توانند از قدیمی ها یادبگیرند.انتهای پیام.ن.ک/