به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج علمی،پژوهشی و فناوری مازندران،اهمیت تسلط بر دریا و تاثیر آن بر برتری سیاسی، نظامی و حتی اقتصادی از سده ها پیش موجب توجه جدی کشورهای جهان برای سیطره بر این پهنه آبی شد تا جایی که بخش زیادی از هزینه های نظامی آنها به این موضوع اختصاص یافته است. یکی از دلایل اهمیت قدرت دریایی را می توان در نظریه معروف «آلفرد تایر ماهان» از افسران ارشد ایالات متحده و نویسنده کتاب «تاثیر و نفوذ قدرت دریایی در تاریخ» مشاهده کرد. وی کنترل بر دریاها را شرط اصلی برای تبدیل شدن به یک قدرت جهانی می دانست و معتقد بود که در جنگ های میان قدرت ها، نیروهای بهره مند از موقعیت دریایی برتر، از شانس بیشتری برای ابتکار عمل و پیروزی در نبرد برخوردارند.
ایران نیز کشوری است که در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان نزدیک به ۲ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مرز دریایی دارد و توانمندی نیروی دریایی در این گستره وسیع می تواند در کنار حفظ تمامیت ارضی ایران، نشانگر حضور باشکوه این نیرو باشد. البته جهانیان اوج اقتدار نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران را در جریان دفاع مقدس شاهد بودند.
نیروی دریایی به عنوان ارگانی قدرتمند، همگام با رزمندگان اسلام در نبردهای زمینی و هوایی کشورمان طی این هشت سال حماسه آفرید که یکی از این عملیات های پرافتخار عملیات مروارید بود که در هفتم آذر ۱۳۵۹ خورشیدی به مرحله اجرا درآمد که در جریان آن نیروی دریایی کشورمان موفق شد، پایانه های نفتی «البکر» و «الامیه» واقع در اروندرود را از دشمن باز پس گیرد. در جریان این نبرد نابرابر سپیدجامگان نیروی دریایی افزون بر نابودی بزرگترین پایانه صدور نفت منطقه، از توان نظامی عراق در دریا به شدت کاستند؛ رویدادی که خود مقدمه ای برای گشایش های بعدی در پهنه دریا شد. به مناسبت گرامیداشت این رویداد تاریخی و مهم، هفتم آذر به عنوان روز «نیروی دریایی» در تقویم ایران ماندگار شد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز نیروی دریایی و سالروز عملیات مروارید با امیر دریادار «پیمان جعفری طهرانی» معاون هماهنگ‌کننده نیروی دریایی ارتش به گفت وگو پرداخت.
– در ادامه متن گفت وگو با ایرنا را می خوانیم:
**همسنجی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه و جهان
جعفری طهرانی: به طور معمول مسوولان همواره توان دفاعی کشور را با دیگران مقایسه می کنند اما نتیجه این بررسی ها به دلیل های امنیتی و هم راستا نبودن با منافع ملی قابل انتشار نیست. تنها موضوعی که می توان در پاسخ به این سوال بیان کرد، این است که نیروی دریایی ارتش بر نقطه ضعف های دشمن تمرکز می کند و با محور قرار دادن این ضعف ها توان دفاعی کشور را افزایش می دهد. افزون بر آن، در جریان این ارزیابی ها و همسنجی ها، نقاط ضعف توان دفاعی ایران نیز مشاهده و برطرف می شود.
از طرف دیگر، از مرداد ۱۳۸۶ خورشیدی که امیر دریادار «حبیب الله سیاری» مسوولیت فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی را پذیرفتند، حرکت نیروی دریایی به طرف پیشرفت شدت گرفت و حضور ایران در دریاهای بین المللی افزایش یافت. اکنون توانمندی جمهوری اسلامی به اندازه ای است که ناو گروه ۴۴ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب های جنوبی اقیانوس هند به صورت فعال حضور دارند. این در حالی است که در ۱۰ سال گذشته این توانمندی وجود نداشت.
برای حضور در آب های بین المللی تسلط کامل داشتن به فناوری های روز امری ضروری محسوب می شود. اینک ایران در زمینه ساخت، نگهداری و همگام سازی تجهیزات با فناوری های روز به پیشرفت های قابل ملاحظه ای دست یافته است که این نشان از پیشرفت و حرکت رو به جلوی نیروی دریایی دارد به گونه ای که می توان گفت که نیروی دریایی کشورمان یکی از توانمند ترین نیروهای دریایی منطقه آسیای جنوب غربی به شمار می رود. در تاکید بر توانمندی های نداجا همین بس که فرمانده معظم کل قوا در ۱۳۸۸ هجری خورشیدی، نیروی دریایی را به عنوان نیرویی راهبردی معرفی کردند.
** نقش و جایگاه نیروی دریایی در جنگ تحمیلی
جعفری طهرانی: نیروی دریایی نخستین پیروزی را در جریان دفاع مقدس به دست آورد. در آن زمان که آمادگی لازم برای رویارویی با تهاجمی سراسری امری مشکل بود، نیروی دریایی به سرعت توانست این آمادگی را کسب کند و عملیات رزمی موفقیت آمیزی را به سرانجام برساند. این ارگان در روزهای آغازین جنگ تحمیلی، سه مرحله عملیات برنامه ریزی کرد. در عملیات «اشکان» به عنوان نخستین مرحله، ناوهای موشک انداز ایران موفق شدند، سکوهای «البکر» و «الامیه»، پایانه های اصلی صادرات نفت و محل دیدبانی نیروهای عراق در منطقه شمالی آب های خلیج فارس(اروند رود) را بمباران کنند. در عملیات «شهید صفری» تکاورهای نیروی دریایی به وسیله بالگرد روی سکوهای یادشده پیاده شدند و به بمب گذاری قسمت های حساس و حیاتی سکو پرداختند؛ به این ترتیب، قابلیت استفاده از سکوی یاد شده برای دشمن از میان رفت. در مرحله سوم عملیات «مروارید» به مرحله اجرا در آمد که عرصه نبرد دریایی به شمار می رفت. در این عملیات ناوهای موشک انداز ایران با پشتیبانی تیز پروازان نیروی هوایی به مقابله با شناورهای جنگی رژیم بعث پرداختند و توانستند به دستاوردهای چشمگیری دست یابند.
در نهایت در هفتم آذر ۱۳۵۹ خورشیدی که بعدها بنیانگذار انقلاب(ره) آن را روز «نیروی دریایی» نامگذاری کردند، ۷۰ درصد از توان رزمی رژیم بعث در دریا نابود شد و نیروی های باقیمانده عراق توان حضور در خلیج فارس نداشتند. این بزرگترین دستاورد نیروی دریایی تنها پس از گذشت ۶۷ روز از آغاز دفاع مقدس محسوب می شد.
** نقش پررنگ نیروی دریایی پس از پیروزی در عملیات مروارید
جعفری طهرانی: پس از پیروزی در این عملیات، نیروی دریایی در طول هشت سال دفاع مقدس، پشتیبانی کاروان ها را بر عهده گرفت؛ عراق نیز که توان رزمی نیروی دریایی خود را از دست داده بود به تقویت نیروی هوایی روی آورد. در این راستا، یکی از کشورهای حامی رژیم بعث تعدادی بالگرد «سوپر فرلئون» و هواپیماهای «سوپر اتاندارد» که مخصوص جنگ دریایی و مجهز به موشک های ضد سطحی بودند در اختیار عراق قرار داد. نیروهای دشمن با این توان رزمی به دنبال آسیب رساندن به کشتی های تجاری و نفتکش های ایران بودند تا جریان فروش نفت و صادرات کالای کشور را که یکی از مهمترین منابع تامین کننده هزینه های جنگ و معیشت مردم به شمار می رفت، مختل کنند اما نیروی دریایی با پشتیبانی کشتی های تجاری و نفتکش ها مانع رسیدن دشمن به هدف هایشان شد، به گونه ای که در طول هشت سال جنگ تحمیلی نیروی دریایی نزدیک به ۱۰ هزار فروند کشتی را همراهی کرد که در جریان آن ۳۰۰ میلیون تُن کالا تبادل شد.
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران(نداجا) علاوه بر عملیات دریایی، اقدام های موثری را در عرصه عملیات های زمینی همچون حضور در صحنه دفاع ۳۴ روزه از خرمشهر، شکست حصر آبادان با محوریت هواناوها و تکاوران و آزادسازی خرمشهر در عملیات بیت المقدس به ویژه در مرحله سوم آن با حضور بیش از ۳۰۰ فروند قایق هجومی انجام داد که در آن کار انتقال نزدیک به ۱۰ هزار نیرو به آن طرف رودخانه با موفقیت صورت پذیرفت.
بر این پایه امام خمینی(ره) نیز در ۲۹ فروردین ۱۳۶۸ فرمودند: «نیروی دریایی نیز همچون سایر نیروها بحمد الله در آب های خلیج فارس و مرزهای آبی کشور در عرصه دفاع مقدس از کشور اسلامی مان چون نگینی درخشنده است و بر عرشه کشتی افتخار و صلابت خود استوار ایستاده است. رویارویی آنان با نیروی دریایی دشمن و آن همه افتخارات رزم و رشادت و شهادت و نیز کنترل و بازرسی کشتی های در خلیج فارس و تنگه هرمز و مهمتر از همه نبرد قهرمانانه آنان در برابر آمریکای متجاوز و حضور جدی آنان در آب های بین المللی نشانه اقتدار و اعتبار این نیروی بزرگ و سرافراز است». این سخنان بنیانگذار انقلاب نشان از نقش پررنگ نیروی دریایی در دفاع مقدس دارد.
**کارکرد و هدف های نیروی دریایی در وضعیت غیرجنگی
جعفری طهرانی: کار نیروهای مسلح از جمله نیروی دریایی در زمان های غیر جنگی حفظ آمادگی است. نیروهای مسلح باید همیشه آمادگی درگیری را داشته باشند زیرا در غیر این صورت کارایی و سرعت لازم را نخواهند داشت. افزون بر آن، نیروی دریایی ارگانی تجهیزات محور نیز محسوب می شود و باید با فناوری های روز همگام باشد. بنابراین توجه به همگامی با علم و فناوری، یکی از تلاش های اصلی این ارگان در زمان صلح است.
از طرف دیگر، نیروی دریایی به دلیل حضور در آب های بین المللی نقش سیاسی نیز ایفا می کند. هیچ یک از نیروهای مسلح اجازه ندارد که خارج از نقشه جغرافیایی فعالیت کند در غیر اینصورت به حریم کشورهای دیگر ورود پیدا کرده است اما نیروی دریایی می تواند از مرزهای کشور خارج شوند و با ورود به آب های بین المللی فراتر از مرزها به فعالیت بپردازند. حضور در آب های بین المللی و اهتزاز پرچم ایران در آن نشانه اقتدار کشور است که نیروی دریایی به آن مبادرت می ورزد.
**اهداف تمرین های نظامی نیروی دریایی
جعفری طهرانی: مهمترین هدف رزمایش های نیروی دریایی رساندن پیام صلح و دوستی به کشورهای دوست و همسایه و در مقابل پیام آمادگی در برابر نیات سوء دشمنان محسوب می شود. رزمایش های نیروی دریایی برخلاف آن که دشمنان ابراز می دارند برای هیچکدام از کشورهای منطقه تهدید نیست. این خواسته دشمنان است که این رزمایش ها را تهدید به حساب آورند تا با ایجاد نگرانی در کشورهای منطقه، سلاح های خود را به فروش برسانند. تجربه تاریخی نیز گواه است که جمهوری اسلامی ایران هیچگاه آغازگر جنگ نبوده و اگر ما به فکر تقویت توان دفاعی خود هستیم، این بدان خاطر است که بتوانیم با همکاری همسایه ها و بدون نیاز به حضور بیگانگان امنیت منطقه را تأمین کنیم.
** دشواری های و چالش های فراروی نیروی دریایی
جعفری طهرانی: بزرگترین دشواری نیروی دریایی به دنبال تحریم ها به این نیرو وارد آمد. همه تجهیزات ایران از زمان جنگ باقی مانده بود که به پشتیبانی و قطعه های جدید برای راه اندازی نیاز داشت. برای اینکه توان ساخت در داخل کشور فراهم شود، ایران می بایست با خارج از کشور ارتباط برقرار می کرد تا بتواند فناوری های لازم را در این خصوص دریافت کند اما با وجود فشار تحریم ها این محدودیت نبوغ ایرانیان را افزایش داد و باعث شد که متخصصان موفق شوند، همه قطعه هایی که ساخت غرب بودند و به پشتیبانی نیاز داشتند در داخل به روز رسانی و نوسازی کنند. به این ترتیب تحریم که یک تهدید به حساب می آمد، با همت و تعهد و دانش متخصصان ایرانی به فرصت تبدیل شد.ایرنا/